بخش اول
دانستنی‌هایی دربارة عسل

چگونگی زيست زنبور عسل
بنا بر آية مباركة «فطره الله التي فطر الناس عليها و تبارك‌الله احسن الخالقين» و همچنين با توجه به نزول وحي الهی بر پيامبران و نزول قرآن و کتاب‌های آسمانی دیگر، می‌تواند مراتب والای چگونه زيستن را از زنبور عسل بياموزد. آيات قرآني از شفاي  فرآورده‌هاي زنبور عسل خبر داده‌اند.
در خانوادة زنبور عسل زنبورهای كارگر به چند گروه تقسيم می‌شوند و وظایف متفاوتی بر عهدة آنها گذاشته مي‌شود. گروهي تغذية بچه‌ها و ملكه، گروهی تميز ‌كردن كندو و گروهی نگهبانی از کندو و کنترل ورود‌ و خروج زنبورها را به عهده دارند.
زنبورهای نر براي جفتگيري با ملكه از كندو خارج شده و با فاصلة بسيار زيادي از کندو جفتگيري مي‌كنند.
زنبور عسل مدفوع خود را بيرون از كندو و با فاصلة مناسب مي‌اندازد. حتي در فصل پایيز و سرماي زمستان تا حد امکان خود را نگه مي‌دارد تا روزی آفتابي و نسبتاً گرم از كندو خارج شود و مدفوع خود را با فاصلة معيني به بيرون از كندو بیندازد.
داخل كندو با بره‌موم كه نوعي مادة الكلي است ضد عفوني مي‌شود. درب ورودي کندو به صورتي ضدعفونی مي‌شود كه دست و پای هر زنبور عسل هنگام ورود به کندو به این ماده آغشته و در نتیجه ضد‌عفونی شود. اگر زنبوری هنگام جمع‌آوری شهد آلوده شده باشد یا از شهد و گردة سمي و يا آلوده استفاده کرده باشد، به محض رسیدن به كندو شناسايي و از ورود آن جلوگیری می‌شود. به این صورت کندو از آلودگی دور می‌‌ماند. اگر آلودگي كندو به اندازه‌ای باشد كه برطرف كردن آن سخت و غيرممكن شود زنبورهای سالم و ناسالم از هم جدا می‌شوند و زنبورهای سالم همراه ملکه به کندویی جدید و سالم مهاجرت مي‌كنند.
فرآورده‌هاي زنبور عسل در ظروف مومي تجزيه‌ناپذیر، در جاي تاريك و دور از اشعة خورشيد با حرارتي مناسب ذخيره مي‌شود. اين ظروف مومی درب‌هاي نفوذناپذیر دارند. تخم‌ها و ژله رویال در وسط شان عسل ، گردة گل در اطراف تخم‌ها و عسل در اطراف گردة گل ذخيره مي‌شوند.
اگر زنبور عسل نتواند به تخم‌هاي خود غذاي كافي برساند و يا به نحوي تخم‌ها آلوده شوند، زنبوران كارگر تخم‌هاي آلوده را از داخل محفظه‌های شش گوشه برداشته و به بيرون از كندو در فاصلة مناسبي مي‌اندازند و جاي خالي تخم‌ها را توسط بره‌موم ضدعفوني مي‌كنند.
زنبورهای كارگر از ورود حيوانات و حشرات مانند موش، مورچه، زنبور وحشي و... به کندو جلوگيري مي‌كنند. آنها با این کار مانع ورود آلودگي به كندو می‌شوند. گاه موش‌ها وارد كندو مي‌شوند اما پس از نيش خوردن بسیار می‌میرند. در این‌صورت به‌علت ناتوانی زنبورهای عسل در حمل موش، آن را ضد عفوني و موميايي مي‌كنند. زنبورهایی كه موش را نيش زده‌اند و مرده‌اند از كندو بيرون انداخته مي‌شوند.
زنبور عسل با گرفتن رطوبت عسل و گردة گل از فاسد‌ شدن آن در مدت طولاني جلوگیری مي‌کند. زنبور عسل براي توليد عسل از بهترين¬ها استفاده مي‌كند. زنبورهای كارگر، نر و ملكه همگی از فرآورده‌های تولیدی اين اجتماع بهره می‌برند.
99 درصد فعاليت‌هاي كلني زنبور عسل به‌وسیلة زنبورهای كارگر انجام می‌شود. پس از اینکه ملكه تخم‌ها را داخل ظروف شش‌گوشه قرار‌ داد، زنبورهای كارگر آنها را در دماي 37 درجة ثابت نگهداري مي‌کنند. زنبورهای كارگر محافظ لاروها كمتر به بيرون از كندو می‌روند و تغذيه آنها وظیفه ديگران است. در‌ صورت افزایش یا کاهش دماي خارج كندو، دماي داخل كندو را براي نگه‌داري تخم‌ها ثابت نگه مي‌دارند. برای تولد لارو زنبورهای کارگر 21 روز لازم است و در این مدت وظیفة مراقبت و ثابت ‌نگه ‌داشتن دمای کندو بر‌ عهده زنبورهای کارگر است. اگر تخم‌ها از کندویی به کندوی ديگر اضافه شود در‌ صورت قادر‌ نبودن زنبورهای کارگر به ثابت ‌نگه‌ داشتن دمای کندو، تخم‌هاي اضافي از بين خواهند‌ رفت.

از زنبور عسل بیاموزیم
از عسل ‌هاي متنوع، سالم و باكيفيت استفاده کنیم. از ورود عسل آلوده به داخل کارگاه توليد جلوگیری شود. عسل و گردة گل با رطوبت کمتر مصرف شود. در ‌صورت بالا ‌بودن میزان رطوبت آن، برای پیشگیری از فساد، رطوبت آن را در دماي مناسب بگيريم. قبل از ورود به محل توليد عسل ، حمام کرده و دست‌ و پاها ضد عفوني شود. داخل کارگاه توليد هم بايد كاملاً ضدعفوني گردد. محل استحمام بايد دور از محل توليد باشد.
از ورود افراد متفرقه و حيوانات موذی به داخل توليدي جلوگیری شود. براي ضدعفوني محیط تولیدی از مواد حاوی الکل استفاده شود. دستشویي‌ها باید از کارگاه توليد فاصلة مناسب داشته باشد. به محض بروز آلودگي در کارگاه توليد، محل باید ضدعفوني و افراد یا عوامل آلوده از محل خارج شود. در ‌صورت شدت آلودگي (آنقدر از ‌بین بردن آن سخت یا ناممكن باشد) کارگاه باید به مکان ديگري انتقال يابد و از ورود افراد ناسالم به مکان جديد جلوگیری شود.
براي بسته‌بندي محصول باید از ظروف تجزيه‌ناپذیر استفاده شود. همچنین از حرارت، وكيوم و پلمپ مناسب استفاده شود. بسته‌ها در محیطی دور از اشعة خورشيد و در دماي معيني ذخيره شوند.

تولیدات زنبور عسل
فرآورده‌‌هاي اصلي زنبور عسل عبارتند از:
1. عسل       
2. گرده گل
3. ژله رویال یا شاه‌انگبین
4. بَره‌موم

عسل
موادی كه زنبور عسل داخل كندو مي‌آورد عبارت است از:
1. شهد گل (عسل ).
2. مدفوع شپشك‌هايي كه شيرة ساقه را می‌مکند (عسل ك).
3. ترشح ساقه و برگ‌ها (عسل ك).
عسل به دو گونة زير تقسيم مي‌شود:
1. تك‌گلي مهاجر و يا غيرمهاجر كوهي و يا دشت.
2. متنوع مهاجر و يا غيرمهاجر كوهي و يا دشت.
بهترین نوع عسل ، عسل متنوع غيرمهاجر کوهی است. تنوع گياهي این عسل بايد از ده گونه گل بیشتر باشد. معمولاً بیست‌وپنج درصد عسل را يك تا دو گونه گياه تشكيل مي‌دهد و غلظت مناسب دارد. در این کندوها بیماری کمتر است و از داروهاي شيميايي به‌ندرت استفاده مي‌شود. به‌علت غيرمهاجر بودن زنبورها معمولاً برداشت عسل اواخر پاييز یا زمستان انجام خواهد ‌شد. زنبور عسل بهترين، مقوي‌ترين و ضدباكتري‌ترين عسل خود را ذخيره و خود ضعيف‌ترين نوع آن را مصرف مي‌کند. براي به دست آوردن محصولی مرغوب می‌بایست عسل بعد از آخرين فعاليت زنبور عسل در بهار، تابستان و پاييز و خصوصاً ابتدای زمستان برداشت شود. اين عسل ، از عسل ‌هاي مرغوب آن منطقه است که با ذخيرة آن در کندو، در فصل زمستان کلنی كمتر آسيب خواهد ‌دید. زنبور عسل آن را براي ذخيرة اصلي خود نگه می‌دارد و در ‌ضمن رطوبت كمتري دارد.
 عسل شكري و يا عسل ‌هاي دشت تك‌گلي كه از لحاظ كالري و ضد ميكروبي ضعيفند به سرعت در زمستان آسيب مي‌بينند.
در تغذیه  بيمار با عسل بايد به نوع عسل توجه داشت. عسل در دو نوع منطقة آب‌و‌هوایی تولید می‌شود: (1) مرطوب و ‌خشك، و (2) سرد ‌و ‌خشک. البته عسل منطقة سرد‌ و ‌خشک مرغوب‌تر است. میزان رطوبت بر مرغوبيت عسل تأثیر دارد:
1. عسل با رطوبت 13 تا 17 درصد بهترین نوع عسل است و شفاي كامل در اين عسل وجود دارد.
2. عسل با رطوبت 17 تا 20 درصد برای مصرف دارويي مفید است.
3. عسل با رطوبت 19 تا 23 درصد نامرغوب و در زمان كوتاهي فاسد مي‌شود.

نگهداري عسل
زنبور عسل در دماي 10 تا 37 درجه سانتيگراد عسل را نگهداري مي‌كند و مانع افزایش دمای آن می‌شود. عسل داخل ظرف‌های شش‌گوشه‌ و در محیطی تاریک و دور از اشعة خورشید نگهداری می‌شود. این عسل براي مصرف يك تا چند روز زنبور کافی است. اين ظروف شش‌گوش «شان» را تشکیل می‌دهند که در بهار و تابستان به‌صورت باز يا بسته و هنگام پاييز و زمستان فقط به صورت بسته مورد استفادة زنبور واقع می‌شود. اين ظروف از ماده‌اي به نام «موم» ساخته شده كه در طبيعت تجزيه‌پذير نيست (مگر توسط حشرة موم‌خوار). پس با توجه به طبیعت عسل بهتر است که ما نیز عسل را در همان دما و در جای تاریک نگه داریم. عسل را کم‌کم (به اندازه مصرف چند روز) و در ظرف با درب محکم و جنس تجزیه‌ناپذیر مانند شیشه، پلاستیک و... نگهداری و درب ظرف را محکم کنیم (منظور تجزیه به واسطة باکتری‌ها و موجودات زنده است).

مصرف عسل
هنگام بهار و تابستان همة ساکنان کندو (نوزادان و كارگران و نرها و ملكه) از عسل استفاده مي‌كنند. اما در پاييز و زمستان، بخصوص زمستان، ديگر از نوزادان و نرها خبري نيست و فقط زنبورهای كارگر و ملكه عسل را مصرف می‌کنند. پس ما هم از زنبور عسل بیاموزیم که مصرف عسل در بهار و تابستان برای کودکان، زنان باردار یا شیرده و مردان مفیدتر و مناسب‌تر است و هنگام پاییز و زمستان برای کارگران و دختران.

شفاي عسل در كندو
عسل تولید‌شده در کندو به تخم زنبور چند روزه برای رشد بهتر خورانده می‌شود. ملكه قبل و بعد ‌از بارداری عسل مصرف می‌کند چون مصرف اين مادة حياتي را براي رشد كودكان خود و تأمين مواد معدنی، ويتامين¬ها و پروتئين لازم مي‌داند. وجود عسل در كندو و مصرف مداوم آن، زنبور عسل را از خطر هجوم بيماري‌ها مصون مي‌دارد. با کاهش عسل در کندو سه بیماری اسهال، یبوست و بیماری‌های عفونی شایع می‌شود و با مصرف عسل این بیماری‌ها ریشه‌کن می‌شوند‌. بنابراین ما نیز با مصرف عسل از این بیماری‌های محافظت می‌شویم. بر اساس تحقیقات خوراندن مقدار بسیار کم عسل خالص بدون گرده گل به کودکان کمتر ‌از دو سال اشکالی ندارد. همچنین مصرف عسل برای زنان باردار و شیرده بسیار مفید و لازم است.
بیماری‌هایی که با خواص درماني عسل بهبود می‌یابد عبارتند‌ از: كم‌خوني، كمبود آهن و املاح معدنی كمياب و ناشناختة بدن، اعصاب، التهابات كليه و مثانه، درمان چاقي و لاغري، ميگرن فصلي و غيرفصلي، زخم معده و اثنی‌عشر، کمبود مواد غذایي بعد از عمل‌هاي جراحي، نفخ و اسيد معده،‌ کاهش اشتها و رشد كودكان، زخم‌هاي درمان‌ناپذیر، سوختگي‌ها، سلول‌سازي مغز و استخوان، کاهش قدرت دفاعي بدن در مقابل بيماري‌ها، کاهش اسپرم در مردان، مشکلات باروري و شيردهي در زنان، التهاب پروستات، التهاب كيسة صفرا، حساسیت فصلی، التهاب تخمدان و رحم، التهاب گوش و حلق و بيني، ام‌اس، ضعف و نامنظمی فعالیت قلب و عروق، كوفتگي رگ‌هاي عصبي، بیماری‌های پوستي، ‌غلظت خون و بسته‌شدن رگ‌ها، التهاب لثه، التهاب گلو‌ و لوزه، التهاب مفاصل و رماتيسم مفصلي، فشار خون، نامنظمی عملکرد لوزالمعده، تيرویيد،‌ عفونت‌هاي چشم و گوش، بیماری‌های کبد، ريزش مو،  بوي بد دهان، چین‌و‌چروک پوست، هضم و جذب نامناسب غذا، مشكلات ريوي، آسم و آلرژي، قولنج معده، بیماری‌های كليه و رحم و تخمدان‌ها.

گرده گل   
«والزروع والنخل طلعها حظيم» (مشخصات آیه؟).
زنبور عسل گردة گل را از روي پرچم‌هاي گل با پاهایش داخل كندو مي‌آورد و آن را به‌سرعت مصرف مي‌کند. براي ذخيره کردن گرده، رطوبتش را گرفته، داخل ظروف شش گوشة تجزیه‌ناپذیر و دور از اشعة خورشید نگه می‌دارد. درب‌ ظروف را نمي‌بندد زيرا دائم از آن استفاده می‌کند. همچنین  باز بودن درب آنها باعث تبخير رطوبت گردة گل مي‌شود.
انسان نیز پس از خارج کردن گردة گل از کندو می‌بایست برای جلوگیری از تخریب زودهنگام بلافاصله آن را رطوبت‌گیری و در جاي خشك و خنك و دور از نور خورشيد نگهداري کند.
زنبور عسل با احساس وجود گردة كافي در صحرا تخم‌گذاري را شروع و با اتمام گردة گل آن را متوقف مي‌‌کند. زيرا تخم‌ها براي رشد از گردة گل  تغذیه می‌کنند و در ‌صورت نبود گردة گل در بهار و تابستان،‌ نسل زنبور عسل منقرض خواهد شد. كميت و كيفيت تخم‌گذاري ملكه نیز به وجود گرده گل بستگي مستقيم دارد. با وجود گردة گل بيشتر، مقدار تخم‌گذاري ملكه بيشتر خواهد شد. همچنین زنبورهای نر از نظر جنسي قوي‌تر خواهند شد. در نتيجه، وجود گردة گل با توليد مثل زنبورعسل رابطة مستقيم دارد.
پس ما هم بیاموزیم و از گردة گل برای رشد بهتر کودکان بیشتر از دو سال، تقویت زنان قبل و بعد‌ از بارداری، شیردهی مادران، رشد نوجوانان، بهبود ضعف قوای جنسی و ناباروری زنان و تکثیر و تقویت اسپرم مردان استفاده کنیم.
بیماری‌هایی که با خواص درمانی گردة گل بهبود می‌یابند عبارتند از: دیابت (مرض قند)، ضعف عمومي و بی‌اشتهایی و رشد نامناسب،‌ كم‌خوني، كمبود آهن و مواد معدني كمياب بدن، کمبود ويتامين‌هاي لازم بدن بخصوص ويتامين‌هاي گروه ب، حساسيت بهاري، ميگرن فصلي، چاقي و لاغري، بیماری‌های پروستات،‌ كبد، تقويت كليه و مثانه، مقدار اسپرم و قدرت آن در مردان، تقویت حافظه، سلول‌سازي مغزي، سلول‌سازي استخوان، زخم‌هاي درمان‌ناپذیر، تقويت استخوان‌هاي بدن، بهبود عملکرد معده و اثنی‌عشر، ورم‌هاي پوستي و صدفيه، قدرت دفاعي بدن در مقابل بيماري‌ها، قدرت باروري زنان، شيردهي در زنان.

ژله رويال
زنبور عسل پس از خوردن گردة گل از غدد مغزي  رويال ژله را ترشح مي‌كند. این ماده به دلیل فسادپذیری بیش از نه روز داخل كندو نگهداری نمي‌شود. در اين فاصله، لاروهای زنبور كارگر، زنبور نر و يا ملكه از این ماده تغذیه می‌کنند. تعداد روزهای تغذیه از رویال ژله مشخص‌کنندة نوع آنها است. لاروهایی که سه روز اول زندگي را با رويال ژله تغذیه مي‌كنند زنبورهای کارگر و آنهایی که پنج روز اول از این ماده تغذیه می‌کنند زنبورهای نر هستند. فقط ملكه نه روز اول زندگي خود را از اين مادة حيات‌بخش تغذیه مي‌كند. برای باقی عمر غذای زنبورها بجز ملكه عسل و گردة گل است. زنبور ملكه برای رشد و سلول‌سازي و توليد مثل بيشتر و تقويت قواي جنسي و طول عمر همواره از رويال ژله تغذیه مي¬كند. مدت مصرف رويال ژله در زنبور عسل سبب به وجود ‌آمدن تفاوت‌های اساسی بین زنبورهای كارگر و نر با زنبور ملکه می‌شود.
انسان نیز می‌تواند در هر سنی از رویال ژله تغذیه کند. همچنین از این مادة شفابخش برای رشد و سلول‌سازی بیشتر و تقویت قوای جنسی و تولید مثل و طول عمر استفاده می‌شود. البته بهتر است از این ماده مقدار کمی برای کودکان، نوجوانان و سالمندان استفاده کنیم و مقدار بیشتر آن برای زنان باردار و شیرده بسیار مفید است.
بیماری‌هایی که با خواص درماني رويال ژله بهبود می‌یابند عبارتند از: مشكلات حنجره، كمك به ريه، تقويت قواي جنسي در مردان و زنان، تنظيم فشار خون، زخم معده، مشكلات قلب و عروق، ضعف چشم، عفونت‌هاي رحمي و تناسلي، کمبود املاح معدنی و تراكم استخواني، ميگرن و سينوزيت، دیابت(مرض قند)، مشكلات كبدي، يرقان، سلول‌سازي مغز و استخوان، تنگي نفس، نفخ معده، ‌ضعف عمومي بدن، اعصاب، سم‌زدايي از بدن، رماتيسم قلبي و مفصلي، زخم‌های سوختگي كهنه، ميخچه و دمل، ام‌اس، بیماری‌های پوستي عميق، صدفيه، اگزما، زخم‌هاي رحم و آلت تناسلي، بواسير، تقويت حافظه. مصرف رویال ژله موجب نشاط و طول عمر نیز خواهد ‌شد.

بَره‌موم
ماده‌ای را که زنبور عسل از شيرة درختان، روي برگ یا ساقه و كناره‌ی گل ها با شيره‌هاي خاص تهيه مي‌كند بَره‌موم می‌نامند. از این ماده به منظور ضد عفونی‌کردن محیط تخم‌گذاري ملکه و کندو استفاده می‌شود. همچنین درزهاي كندو را برای جلوگیری از ورود حشرات موذي و ميكروب‌ها با بره‌موم می‌پوشانند. ما نیز می‌توانیم از این مادة گران‌بها برای درمان بیماری‌های قارچی و عفونت‌های رحم، پوست، معده، روده و... استفاده کنیم.
از بره‌موم برای درومان این بیماری‌ها استفاده می‌شود: التهاب دهان، التهاب گوش، از بين بردن بوي بد دهان، ام‌اس، التهاب لوزه، مغز و اعصاب و تنظيم عمل غده هيپوفيز، درد دندان، تأمين املاح معدنی كمياب و ناشناخته در بدن، بیماری‌های  فك و لثه، تنظيم عمل قلب و عروق، زخم معده، بهبود بيماري‌هاي ناشناخته، سرطان معده و روده، تقويت قدرت دفاعي بدن در مقابل بيماري‌ها، جلوگيري از رشد غدد سرطاني در بدن، جلوگیری از مرگ‌و‌مير اسپرم و تخمك، التهاب مفاصل، بواسير، التهاب و عفونت گلو، ميخچه و دمل، التهاب مجاري ادرار و عضو تناسلي، سلول‌سازي عصبي، تنظيم فشار خون، بهبود گرفتگي رگ‌هاي عصبي، سم‌زدایی از بدن، درمان لرزش دست، بیماری‌های پوستي، تقویت حافظه، ایجاد نشاط عمومی،  بهبود زخم‌هایي كه دير خوب مي‌شوند.
 

بخش دوم

عسل در تغذیه و طب اسلامی
در دين مبين اسلام فقط از خدا، قرآن و عسل به عنوان  شفا تعبیر شده است. درخواست از خدا و قرآن و عسل براي شفاي روحي وجسمي در آيات زير آمده است.
قد جاءتكم موعظه من ربكم و شفاء لما في الصدور (شفاي الهی)
و ننزل من القرآن ما هو شفاء و رحمه للمؤمنين (شفاي قرآني)
يخرج من بطونها شرابٌ مختلفٌ الوانه فيه شفاءٌ للناس (شفاي مائدة مبارك عسل )
انسان در هنگام اضطراب و درماندگي بي¬درنگ به سه شفاي بالا تمسك مي¬نمايد. اولاً از خدا مي‌خواهد در اين گرفتاري به او كمك نمايد؛ ثانياً به دستور او از قرآن تعليماتي براي رهایي از اين گرفتاري مي‌خواند و از راهنمايي‌هاي آن به نحو احسن كمك مي-گيرد و به آن عمل مي¬كند؛ ثالثاً به دستور او از عسل (مائدة شفابخش وحياني) استفاده مي¬كند.
اين سه درخواست، در حقيقت همه‌اش درخواست از خداست. همچنان که خورشيد نور خود را بر ما مي‌تاباند و اگر چشمانمان را باز كنيم اين نور را خواهيم ديد و اگر چشمان خود را ببندیم آن را درک نخواهیم کرد، در مورد عسل هم اگر تقواي توحيدي و رسالتي نداشته باشيم و كفران نعمت اين مادة آسماني را كنيم و آن را با دست‌هاي آلوده و يا درست مصرف نكردن خراب كنيم، ديگر توقع شفاي مطلق را نمي‌توانيم داشته باشيم.
به تجربه ثابت شده است كه يقين به شفابخشي عسل توسط هر انساني (مسلمان يا غير مسلمان) صد درصد تأثير شفابخشي بر او خواهد داشت و عدم يقين به شفابخشي عسل در فرد باعث عدم اثر شفابخشي عسل در وي مي‌شود و اگر هم تأثيري داشته باشد او اين اثر شفابخشي را حس نخواهد كرد.

عسل در قرآن
آیه‌های قرآن دربارة عسل به این شرح است:
1. در سوره نحل (آیات 65 تا 69) به ترتیب درباره آب، شیر، شیرة خرما و انگور نکاتی مطرح می‌شود و در ادامه از شهد گلی سخن می‌رود که زنبور عسل به امر پروردگار تهیه می‌کند و قرآن کریم آن را شفاء می‌نامد.
2. در سوره محمد (آیه 15) از بهشت و خوراک‌های بهشتی وعده داده شده به متقین سخن می‌رود که نهرهایی از آب، شیر، افشرة میوه‌ها و عسل مصفّی دارد.
3. در سوره مُطَفّفین (آیات 18 تا 28) دربارة محمد(ص) و محمدیون که علیّون (علیّین) نامیده می‌شوند و اینکه نیکوکاران از فراوانی نعمت در بهشت ابد برخوردارند و در رخسارشان نشاط و شادمانی نعیم بهشتی نمایان است سخن گفته شده است. آنها از شهد گلی سربه‌مهر می‌نوشند که به مشک مهر‌ کرده‌اند. این نوشیدنی در رایحه‌های مختلف است و نوشندگان بر یکدیگر پیشی می‌گیرند و هنگامی که نوشیدنی‌ها در سراشیبی سرازیر می‌شوند و در هم می‌آمیزند به چشمة جوشانی می‌مانند که مقربین از آن می‌نوشند.
در آیه‌های سورة نحل از «عسل » نامی به میان نیامده است؛ پس هر عسل ی شفاء نامیده نمی‌شود. در اینجا سخن از شهد گلی ویژه است که قرآن آن را برای مردمان شفاء می‌داند. فقط در سورة محمد(ص) به طور مشخص از عسل مصفی نام برده‌ می‌شود. سوره مطفّفین از نوعی عسل برتر مختص ابرار و مقربین نام می‌برد و با توضیح بسیار روشن، عسل مومی پولک‌بسته با رایحة خوش را مخصوص علیّون، ابرار و مقربین می‌داند. عسل معرفی شده در سورة نحل باید شرایط هفت‌گانه‌ای داشته باشد که عبارتند از:
1. وَﺃَوحَی‌رَبُّکَ‌ﺇِلَی‌النَّحلِ‌ﺃَنِ‌اتَّخِذِی‌مِنَ‌الْجِبَالِ‌بُیُوتًا‌وَ‌مِنَ‌الشَّجَرِ‌وَ‌مِمَّا‌یَعْرِشُونَ
و خدا به زنبور عسل وحی کرد که از شکاف کوه‌ها، درختان و سقف‌های رفیع خانه برگزیند.
2. ثُمَّ‌کُلِی‌مِن‌کُلِّ‌الثَّمَرَاتِ...
سپس از تمامی میوه‌ها بخور... (پروردگار می‌فرماید زنبور عسل می‌بایست از تمامی ثمرة گیاهان تغذیه کند. منظور از ثمرة گیاهان شهد گل و ‌میوه، صمغ برگ‌و‌شاخه و گردة گل‌ها در تمامی طول سال است.)
3. فَاسلُکِی‌سُبُلَ‌رَبِّکَ‌ذُلُلاً...
پس به پیروی از امر پروردگار زنبور عسل می‌بایست در منزلگاه‌های مذکور ساکن‌شود و فقط از ثمرة گیاهان تغذیه کند و این شیوة زندگی را در هر لحظه و هر مکان مو‌به‌مو در‌‌ پیش گیرد. از این ‌رو در ‌صورت جابه‌جایی زنبور عسل ، تغذیة کندو با خوراک‌های تقویتی و یا مصرف داروهای شیمیایی برای پیشگیری یا درمان بیماری‌ها، زیست زنبور عسل را از چرخه‌ای که خداوند فرموده است منحرف کرده‌ایم. بنابر‌این عسل به‌دست آمده چندان شفابخش نخواهد‌ بود.
4. یَخرُجُ‌مِنم‌بُطُونِهَا...
آنچه زنبور عسل از گیاهان تغذیه می‌کند، در دستگاه گوارش با ترشحات گوارشی او در‌ هم آمیخته و از شکم زنبور عسل بیرون می‌آید. این قسمت آیه به آنزیم‌های ترشح‌شدة دستگاه گوارش زنبور عسل اشاره دارد.
5. شَرَابٌ...
کلمه «نوشیدن» به مصرف بیشتر‌‌ از بیست گرم مایعات و «خوردن» به بلعیدن قطرات یا ذرات کم‌و‌زیاد اطلاق ‌می‌شود. پس میزان مصرف عسل به عنوان شفاء نباید در هر وعده کمتر ‌از یک قاشق غذاخوری باشد.
6. مُخْتَلِفٌ‌ﺃَلْوَانُهُ...
این عبارت به این نکته اشاره دارد که هر منطقه با توجه به نوع میوه، گل، شهد، صمغ و پوشش گیاهی عسل خاص دارد.
7. فِیهِ‌شِفَآءٌ‌لِّلنَّاسِ
این عبارت گویای این است که رنگ هر عسل نشان‌دهندة منطقه آب‌و‌هوایی و پوشش گیاهی خاص آن منطقه است. عسل به دست آمده از این گونه اقلیم، عسل ی با خاصیت شفابخش است. کلمه «فیه» گویای این است که برای حفظ خاصیت شفابخشی عسل باید به تنهایی و با معدة خالی مصرف شود. بنابراین مخلوط کردن عسل با هر مادة دیگر خواص شفابخش آن را کاهش می‌دهد.
بدین ترتیب، قرآن ‌کریم عسل ی را شفابخش می‌داند که زنبور عسل در دل کوه، میان درختان و سازه‌های دست‌ساز بشر (کندو) و با تغذیه از شهد گل‌ها و میوه‌ها و گرده‌گل‌های آن منطقة خاص طی سال تولید‌ کرده باشد. همچنین میزان مصرف عسل به عنوان شفاء حداقل یک قاشق غذاخوری و با معدة خالی است. همچنین عسل هر منطقه خواص ویژه‌ای برای انسان دارد.

عسل و سلامتی از منظر قرآن
آیه‌های 17 تا 24 سورة مبارکة عبس دربارة کفران نعمت الهی، خلقت و مرگ انسان است. در ادامه همین فراز می‌فرماید «ما راه را برای او آسان نمودیم» و تأکید می‌کند که آنچه به انسان دستور داده شده انجام نداده و با تأکید بیشتری می‌فرماید «پس باید انسان به غذای مصرفی خود بنگرد». در ادامة آیه از نعمت‌های سالم، آشامیدنی‌ها، خوراکی‌ها، هوای مطبوع باغ‌های انبوه و چراگاه‌ها سخن می‌گوید.
از آیة 69 سورة مبارکة نحل درمی‌یابیم عسل بهترین مادة شفابخش و حیاتی است:
ثُمَّ كُلِي مِن كُلِّ الثَّمَرَاتِ فَاسْلُكِي سُبُلَ رَبِّكِ ذُلُلًا يَخْرُجُ مِن بُطُونِهَا شَرَابٌ مُّخْتَلِفٌ أَلْوَانُهُ فِيهِ شِفَاء لِلنَّاسِ إِنَّ فِي ذَلِكَ لآيَةً لِّقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ (نحل / 69).
با توجه به آیة سورة مبارکة عبس می‌بایست بیشتر در آیة فوق تأمل کرد. شرایط مصرف خوردنی‌ها، نوشیدنی‌ها، هوای سالم و همچنین داروهای مصرفی با توجه به تأکید در سورة مبارکة عبس و آیات قرآنی دیگر در آیة 157 سورة مبارکة اعراف آمده است:
يُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّبَاتِ (اعراف / 157).
«بر آنان حلال می‌شود مصرف آنچه پاکیزه و تمیز و تازه است.»
در آیه‌ای از سورة مبارکة کهف دربارة غذا می‌فرماید:
فَلْيَنظُرْ أَيُّهَا أَزْكَى طَعَامًا (کهف / 19).
«پس باید بنگرد که کدامین خوراک پاکیزه‌تر است.»
انتخاب خوردنی‌ها و نوشیدنی‌های برتر و سالم‌تر و استنشاق هوای سالم همچنین استفاده از داروهایی با عوارض جانبی کمتر، مضمون بارز آیة سورة مبارکة عبس و دو آیة فوق است. عسل از نمونه‌های برتر خوراک سالم است که خوردنش باعث قوت و استنشاق بخور آن روح‌بخش و شفابخش است. عسل دارویی شفابخش بدون عوارض جانبی است.
در آیة 157 سورة مبارکة اعراف آمده است:
وَيُحَرِّمُ عَلَيْهِمُ الْخَبَآئِثَ (اعراف / 157).
«بر آنان حرام می‌شود مصرف آنچه ناپاک و آلوده است.»
از جمله خوردنی‌ها، آشامیدنی‌ها و هوای آلوده و داروهای آلوده یا دارای عوارض جانبی بسیار زیاد برای انسان زیان‌آورند. اما در عسل هیچ‌گونه آلودگی یافت نمی‌شود و میکروب‌ها در آن نمی‌توانند زنده بمانند. قرآن به عسل صفت شفا داده است، یعنی عسل خوراکی مطبوع و دارویی شفابخش و بدون عوارض جانبی است.
در آیة 219 سورة مبارکة بقره آمده است:
إِثْمُهُمَآ أَكْبَرُ مِن نَّفْعِهِمَا (بقره / 319).
 این آیه دربارة علت نهی مصرف خمر و قمار است و اینکه ضررشان  بیش از نفعشان است. منع خوردن و آشامیدن هر آنچه ضرر استفادة آن بیش از نفعش باشد در این آیه همچون یک قانون قرآنی آمده است. قرآن صفت شفا را به عسل می‌دهد زیرا به هیچ وجه خوردن، آشامیدن و مصرف آن برای انسان ضرر و زیانی نخواهد داشت. بنابراین مصرف به‌اندازة عسل به قصد شفابخشی، برای بیمار ضرری نخواهد داشت و این خود مصداق روشن این آیة سورة مبارکة اعراف است:
كُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ (اعراف / 31).
«بخورید و بیاشامید و اسراف نکنید.»
انسان باید متناسب نیاز بدن از دارو، غذا و نوشیدنی‌ها مصرف کند. پروردگار مصرف بیش از اندازه هر چیز را نهی کرده است و در آیة اول سورة مبارکة تکاثر می‌فرماید:
أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ (تکاثر / 1).
«شما را از زیاده‌روی در هر چیزی نهی می‌کنیم.»
این آیه شامل عسل نیز می‌شود. مقدار مناسب خوردن عسل برای اینکه مصداق نوشیدن باشد (آن‌طورکه در آیه سورة مبارکة نحل آمده است) لازم است حداقل در هر وعده بیست گرم عسل مصرف شود. با آزمایش ثابت شده است که میزان مصرف هر نوع عسل برای شفای انواع بیماری از یک تا ده قاشق غذاخوری در روز متغیر‌است و این امر مصداق بارز مصرف عسل در سورة مبارکة نحل است چرا ‌که مصرف یک تا ده قاشق عسل معقول و جایز است.
در آیة 114 از سورة مبارکة نحل آمده است:
كُلُواْ مِمَّا رَزَقَكُمُ اللّهُ حَلالًا طَيِّبًا (نحل / 114).
«پس بخورید از آنچه به شما خداوند روزی داده، حلال و طیبش را.»
پروردگار در قرآن خوردن بعضی از خوراک‌ها را حرام کرده است و برای سالم ماندن باید از مصرف این خوراکی‌ها پرهیز ‌کرد. ما می‌بایست از حلال و ‌حرام و سالم بودن خوراکمان آگاه باشیم.
در آیة 195 از سورة مبارکة بقره آمده است:
وَلاَ تُلْقُواْ بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ (بقره / 195)
«و با دستان خود، خود را به هلاکت نیندازید.»
این آیه اهمیت دادن به سلامتی، سالم زیستن و به هلاکت نینداختن خود را واجب دانسته است. مصرف خوراکی‌ها و نوشیدنی‌هایی که باعث کم شدن حتی یک روز از عمر انسان شوند نهی شده است. استنشاق هوای آلوده و مصرف دخانیات و داروهایی که باعث کوتاه شدن عمر می‌شود نهی شده است.
پس خوب است از عسل ، این مادة شفابخش، استفاده کنیم تا از عمری طولانی، سلامت پایدار و جایگاه متعالی بهره‌مند شویم. به زمان، مکان، مقدار، نوع، چگونگی و عاقبت مصرف هر چیز بیندیشیم. تا زمانی که از سلامتی عسل در شرایط پنج‌گانة بالا اطمینان پیدا ‌نکرده‌ایم از خوردن، نوشیدن و استشمام آن پرهیز ‌کنیم. همچنین آن را به عنوان یک دارو مصرف نکنیم. بهتر‌ است از عسل با شرایط ویژة بیان‌شده در قرآن کریم استفاده کنیم.
 
بخش سوم
عسل ‌درمانی

روش‌های درمان موجود در دنياي امروز سه گونه است:
1. درمان با داروهاي متداول مانند قرص، كپسول، سرنگ و شیاف که به سه دسته تقسیم می‌شوند:
الف. مادة مؤثر تهیه‌شده از مواد شيميايي و تركيبي است.
ب. مادة مؤثر عصارة گياه است كه با فرآيند شيميايي از گياه تهيه شده است.
ج. مادة مؤثر مخلوطي از فرآيند شيميايي و عصارة گياه است.
2. درمان با داروهاي گياهي كه به صورت گل گياه، ریشه، ساقه، ميوه،‌ و دانة خشك يا تر، مخلوط فشردة گياه خشك يا تر، عصارة گياه مايع يا تقطير گياه تهیه شده‌اند.
3. درمان با عصارة گياه به صورت مخلوط با عسل . اگر مادة مؤثر عسل به روش طبيعي وارد بدن شود بدون عوارض جانبی و بهترین دارو خواهد ‌بود. عسل دارویي شفابخش و بدون عوارض جانبي است. در درمان با روش‌های اول و دوم دارو باید در زمان مشخص مصرف‌شود؛ ‌ضمن اینکه بیست تا سی درصد عوارض جانبي خواهد ‌داشت. ولي در روش سوم توجه به زمان مصرف دارو الزامی نيست زيرا مصرف عسل حاصل ‌از عصارة گیاه برای معده مضر نیست و همچنین عوارض جانبي نخواهد ‌داشت.

ویژگی‌های درمان به روش سوم
استفاده از روش سوم به دو صورت امکان‌پذیر است:
1. مخلوط عسل با گیاه. در اين روش عمل جذب به‌كندي انجام مي‌شود و همچنین خواص درماني مادة مؤثره كمتر است.
2. مخلوط عسل با آب گیاه. در‌ صورت ترکیب عسل با آب گیاه بدون رطوبت‌گیری، رطوبت در‌ مدت 24 تا 48 ساعت موجب فاسد ‌شدن دارو خواهد ‌شد. پس باید دارو قبل ‌از 48 ساعت مصرف ‌شود یا در دماي زير صفر نگهداري شود. توجه داشته باشید افزایش رطوبت عسل تا بیست درصد عوارض جانبی را به ‌دنبال خواهد‌داشت.
تركيب عسل با آب گياه به همراه رطوبت‌گيري به دو روش انجام مي‌شود:
الف. دستگاه شبيه‌ساز زنبور عسل . به وسیلة دستگاه، آب گياه و عسل را با هم مخلوط‌ می‌کنیم.  در عمل رطوبت‌گيري مقداري از اسانس‌هاي اصلي تبخير ‌مي‌شود و در نتیجه مادة مؤثره تا نود درصد در عسل باقی خواهد‌ ماند. این ماده از صد كيلو عسل و صد كيلو آب گياه فر‌آوري می‌شود.
ب. زنبور عسل . در اين روش تبخير اسانس‌هاي اصلي عسل بسيار كم است. از ده تا صد درصد آب گياه و صد درصد عسل نسبت به نوع گياه بهره‌برداري مي‌شود. در اين فرآيند ترشح آنزيم‌هاي معدة زنبور عسل دو چندان می‌شود و صد درصد آب گياه داخل عسل خواهد ‌ماند. محصول به دست آمده از این فرآیند عسل دوبله دياستاز با عصارة ده تا صد درصد نامیده می‌شود.
از هر دو روش الف و ب مي‌توان براي عصاره‌گيري مادة مؤثرة گياهان به واسطة عسل استفاده كرد. بهتر است در دو روش مذکور، از عسل گونة متنوع غيرمهاجر استفاده‌شود كه داراي خاصيت ضد‌باكتري و تنوع گياهي است. در اين حالت عسل از بهترين

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: